Enigma #1 – Milligan/ Fegredo

You could say it all started in Pennsylvania. Twelve years ago. Not on a farm. 

Będąc w 2006 roku w Stanach, w miejscowości Millford, jakieś dwie godziny samochodem do Nowego Jorku, wiedziałem, że w któryś z wolnych od pracy dni spróbuję znaleźć sklep z komiksami. No i udało się: w ostatniej chwili (bo mieliśmy właśnie zawracać, przekonani, że jednak niczego takiego tam nie ma) zauważyliśmy poszukiwany sklep, właściwie sklepik. Wypełniony oczywiście stertami opowieści obrazkowych, przede wszystkim zeszytów, ale i wydań zbiorczych. Te ostatnie zupełnie zignorowałem (brak funduszy), ale za to wyszedłem stamtąd z całym stosem komiksów o wartości około 25, może 50 centów każdy. 

Od czego zacząłem poszukiwania? 

Przede wszystkim od razu odkładałem na bok wszystko, na czym widniało logo Vertigo. Nie wiedziałem wtedy za wiele o komiksach (i być może niewiele się zmieniło), ale zdawałem sobie sprawę, że te zeszyty, głównie jeszcze z lat 90., to prawie na pewno dobry trop. Będzie o nich więcej w kolejnych tekstach z tego cyklu, ale na razie… Milligan. Enigma. 

Pamiętałem nazwisko autora Enigmy bardzo dobrze dzięki TM-Semicowskim Batmanom – historii Mroczny Rycerz mrocznego miasta, jednak głównie z powodu historii zatytułowanej Idiota, przez którą miałem w dzieciństwie liczne i przerażające koszmary… ale która jednocześnie była wspaniała, niecodzienna oraz wyjątkowa. Wtedy, w sklepie z komiksami, nie miałem pojęcia, co jeszcze napisał Milligan i czy w ogóle cokolwiek. Na szczęście okazało się, że jest tego całkiem sporo. 

Wyciągałem z wypełnionych opowieściami obrazkowymi kartonów każdy zeszyt z nazwiskiem Petera Milligana na okładce. Czasami były to rzeczy gdzieś ze środka lub nawet końca danej serii, jak choćby jedne z ostatnich zeszytów Shade’a. Jeśli chodzi o Enigmę, trafiłem na tylko jeden epizod, na szczęście pierwszy. Przeczytany kilka dni później, po dwunastogodzinnej zmianie, na piętrowym łóżku, wśród rozmów innych przebywających w tym samym pomieszczeniu osób, sprzedał mi nieprawdopodobnie silnego kopniaka w szczękę. Z półobrotu. Kopniaka, jaki nadal nie pozwolił mi o sobie zapomnieć.  

Enigma to rewelacyjnie narysowana przez Duncana Fegredo historia Michaela Smitha, postaci o życiu równie pedantycznie uporządkowanym co właściwie pozbawionym większej wartości. Stety/niestety wszystko to ma się wkrótce zmienić, bowiem wygląda na to, że nie cieszący się popularnością bohaterowie komiksów, których Michael pamięta z dzieciństwa, z niewyjaśnionych powodów ożyli. Na początku poznajemy dwóch z nich: jeden zjada ludzkie mózgi, drugi to, jakżeby inaczej, Enigma. Rozpoczyna się odyseja, na końcu której - być może - Michael wreszcie odnajdzie samego siebie. Nie osobę, którą jest na początku całej historii, żywego trupa sztucznie podtrzymywanego przy życiu za pomocą swoich przyzwyczajeń. 

Całą miniserię przeczytałem trochę później i do dzisiaj - po niemal dekadzie - Enigma to mój drugi komiks na liście tych ulubionych. To historia, która w pewny sposób zmieniła moje życie odbiorcy opowieści obrazkowych oraz pozwoliła mi odkryć na nowo twórczość Milligana, skutecznie przypominając mi, jak dobre i chore rzeczy potrafi stworzyć ten facet. Już nie miałem koszmarów, za to byłem oczarowany – i jestem nadal. 

Prawdopodobnie i tak w końcu przeczytałbym Enigmę, choćbym nie znalazł tego zeszytu w niewielkim sklepie z komiksami w Millford. Przerobiłbym go tak samo, jak przerobiłem chyba większość tytułów, które napisał Milligan. Cieszę się jednak, że wygrzebałem ten komiks w kartonie tak daleko od domu, jak rapowy producent odnajdujący stary, zakurzony winyl. To jeden z kluczowych elementów mojej odysei czytelnika komiksów, która będzie pewnie trwała do końca mojego życia. Bez Milligana i jego Enigmy z pewnością byłaby o wiele uboższa.  

(Michał Misztal)

"Enigma" #1. Scenariusz: Peter Milligan. Rysunki: Duncan Fegredo. Kolor: Sherylin van Valkenburgh. Wydawca: DC Vertigo, marzec 1993.