To generał Jaruzelski zabił polski komiks!

Autor: Maciej Pałka

Pamiętacie zapewne mem, który w komiksowie robił furorę na początku roku 2009. Przez pewien czas cały komiksowy półświatek huczał hasłem "kto zabił polski komiks?". W końcu, po prawie dwóch latach doczekaliśmy się reakcji w Gazecie Wyborczej. Wojciech Orliński w swoim podsumowaniu dekady orzekł, że wszystkiemu jest winien generał. Otóż, okazuje się, że po pierwsze „w latach 70. nasz komiks trzymał solidny europejski poziom”. Już w tym momencie zapala się czerwona lampka, ale rozumiem skrót myślowy. Nie byliśmy jeszcze AŻ TAK bardzo opóźnieni w stosunku do świata. Jedynie około 30 lat w plecy, małpa w mundurze i propagandowe zeszytówki. Ponadto biorę pod uwagę filtr gloryfikowania czasów dzieciństwa zastosowany przez Orlińskiego.

Czytam dalej i dowiaduję się, że "lata 80. to czas emigracji czołowych rysowników (m.in. Grzegorza Rosińskiego)". I tutaj wyświetla się już pulsujący alert z napisem WTF! Nie można nie polemizować z takimi bzdurami, tym bardziej że na przykład seria daenikenowska, rysowana przez Polcha na eksport, powstała w latach 1978-82, a Funky Koval ukazywał się w latach '80. W Polsce. Tadeusz Baranowski co prawda próbował swoich sił jako sidekick Rosińskiego, ale to w Polsce ponurych lat '80 opublikował 6 albumów wydawanych w setkach tysięcy nakładu przez MAW. Podobnie Christa, mimo propozycji zasuwania za dolary na franczyzie PIFa wydał w Polsce kilkanaście albumów, czy to o przygodach dzielnych wojów, czy też dzielnych marynarzy (Gucek i Roch - bo przypominam, że ciągle mówię o latach '80). Jerzy Wróblewski to samo - kilkanaście albumów. Zbigniew Kasprzak emigrował dopiero w 1992 roku! Wszystko można sobie sprawdzić choćby w wikipedii, oczywiście jeśli ktoś nie pamięta.

Czytamy dalej, kolejną bzdurę: "...gdy zlikwidowano czasopismo "Relax", na komercyjnym rynku nic go nie zastąpiło aż do końca stulecia"! Z kontekstu artykułu wynika, że chodzi o budowanie i wspieranie polskiego komiksu. Taką funkcję do początku lat '90 spełniały „Świat Młodych”, „Komiks Fantastyka” i molochy KAW, MAW oraz Sport i Turystyka, które wydawały albumy polskich autorów. Tak więc, dekada lat '80 patrząc na całą historię polskiego komiksu nie jest taka tragiczna, jak maluje ją Orliński. Wręcz przeciwnie, w porównaniu zarówno z latami '70 (małpa w mundurze) i '90 (wielka smuta) wypada zdecydowanie na plus. Dla wielu czytelników jest wręcz złotą erą polskiego komiksu. Zgadzam się, że wraz z upadkiem polskiego komiksu nastąpiło zerwanie ciągłości, zwłaszcza tej najważniejszej dla twórców, czyli relacji mistrz-uczeń. Jednak obwinianie (w tym przypadku) bogu ducha winnego generała jest kreowaniem rzeczywistości porównywalnym z kontrowersyjną konstruktową inżynierią. To nie przez stan wojenny zerwana została ciągłość a w całkowicie innych realiach - na początku lat '90. Dla mnie jako twórcy właśnie najbardziej tragiczne jest, że wspomniana (bezdyskusyjna) utrata ciągłości nastąpiła nie pod przymusem emigracji, ale poprzez wycofanie się twórców aktywnych w latach ’80, którzy zahibernowali się na kolejnych 20 lat i wracają dopiero teraz, głównie za sprawą wydawnictwa Ongrys. Przypomnę tylko, że Tadeusz Raczkiewicz w latach ’90 pracował jako budowlaniec w Niemczech, o Jacku Skrzydlewskim słuch zaginął a Krzysztof Kopeć do dziś z łezką w oku wspomina nakłady i dochody z czasów uprawiania komiksu za zdychającej komuny. To nie upadek „Relaxu” stanowi więc cezurę, a upadek studia Polcha pracującego nad komiksową adaptacją „Wiedźmina”. Różnica czasu - bagatela, kilkanaście lat. Wojciech Orliński swoimi artykułami przyczynił się do popularyzacji i nobilitacji komiksu pewnie na równi z wszystkimi edycjami sympozjum komiksologicznego. Tym bardziej szokuje mnie niefrasobliwe naginanie faktów.

Wchodzimy właśnie w nową dekadę. Zgodnie z niepisana zasadą, poprzednia dekada przestaje być obciachowa. Znajduje to również odbicie w postrzeganiu polskiego komiksu.

Nagle lata '90 z epoki wielkiej smuty i mentalnej koniobijki mistrzów pierwszej planszy stają się "najbardziej kreatywnym i różnorodnym okresem w historii polskiego komiksu". Dekada '80 zostaje zdegradowana jako czas upadku, a znów lata '70 awansują do miana wspominanych z nostalgią legendarnych czasów. Na szczęście już w 2021 sinusoida znowu dygnie i moja wizja świata ponownie stanie się aktualna.